Nguyên nhân mắc bệnh đột quỵ não & yếu tố gây nguy cơ cao

Đột quỵ não có thể xảy ra do 2 nguyên nhân: Do thiếu máu cục bộ lên não làm tổn thương cấu trúc hoặc gây chết tế bào thần kinh, hoặc xuất huyết não (vỡ mạch) làm cho máu trong lòng mạch thoát ra bên ngoài tràn vào mô não phá hủy và chép ép mô não.

I, Đột quỵ não là gì?

Đột quỵ não (còn gọi là tai biến mạch máu não) là tình trạng bệnh lý do tổn thương mạch máu não đột ngột. Tình trạng này có thể do sự tắc nghẽn mạch máu não (nhồi máu não) làm ngừng trệ dòng máu lên nuôi não phía sau chỗ tắc; hoặc do sự vỡ mạch máu trong não làm cho máu trong lòng mạch thoát ra bên ngoài tràn vào trong mô não gây phá hủy và chèn ép mô não (xuất huyết não). Hậu quả là phần não có liên quan bị tổn thương không thể hoạt động được, dẫn đến phần của cơ thể mà phần não đó kiểm soát cũng không thể hoạt động.

Xem chi tiết: Tổng quan về bệnh đột quỵ não

II, Những nguyên nhân thường gặp của đột quỵ não là gì?

1, Đột quỵ não do thiếu máu cục bộ

• Có thể do huyết khối hình thành tại chỗ ngay trong lòng các mạch máu lớn nuôi não.
• Hoặc do huyết khối từ nơi khác trong cơ thể theo dòng máu đến não gây thuyên tắc.

2, Đột quỵ não do xuất huyết não

Đột quỵ não do xuất huyết não còn gọi là vỡ mạch máu não, là hiện tượng máu chảy từ một mạch máu bị vỡ làm hình thành nên một khối máu tụ gây chèn ép bên trong não (xuất huyết não) hoặc chèn ép giữa não và xương sọ (xuất huyết dưới màng nhện).

Ngoài ra còn những nguyên nhân khác ít gặp hơn như nhồi máu não do giảm tưới máu ở bệnh nhân bị sốc, tụt huyết áp hoặc huyết khối tĩnh mạch não.

III, Điều gì xảy ra khi bệnh nhân bị đột quỵ não?

Những ảnh hưởng của đột quỵ não thường nặng nề nhất ngay sau khi bệnh xảy ra. Sau đó, phần lớn các trường hợp, bệnh nhân sẽ dần hồi phục. Mức độ hồi phục sẽ phụ thuộc vào vị trí của thương tổn trong não bộ, độ nặng của tổn thương, các bệnh lý đi kèm và tiến trình điều trị phục hồi chức năng, cụ thể:

• Việc cắt đứt nguồn máu nuôi các tế bào não làm gián đoạn việc cung cấp chất dinh dưỡng và oxygen cần thiết cho sự sống còn của chúng. Không có sự cung cấp này, tế bào não không thể hoạt động và sẽ chết trong vòng vài phút.
• Không giống như những tế bào khác của cơ thể, một khi tế bào não chết đi, thường sẽ không có tế bào khác thay thế chúng. Vùng não có những tế bào não bị chết do đột quỵ não được gọi là vùng nhồi máu não.
• Những tế bào xung quanh vùng nhồi máu có thể nhận máu nuôi không đầy đủ. Vùng này được gọi là vùng quanh nhồi máu. Những tế bào trong vùng này bị thiếu oxy và dưỡng chất. Điều này sẽ dẫn đến việc phóng thích các hóa chất độc hại có thể gây tổn thương hoặc giết các tế bào não khỏe mạnh và do đó làm tăng kích thước vùng nhồi máu. Kích thước vùng nhồi máu sẽ ảnh hưởng tới khả năng phục hồi của bệnh nhân sau đột quỵ và việc điều trị chậm trễ sẽ làm tăng kích thước vùng nhồi máu.

IV, Những yếu tố nguy cơ nào có thể đưa đến đột quỵ não?

Các nghiên cứu về dịch tễ trên thế giới ghi nhận rằng những người có một trong các yếu tố sau đây sẽ gia tăng khả năng mắc bệnh đột quỵ não (hoặc tái phát đột quỵ) như sau:

• Tuổi: Những người trên 55 tuổi có nhiều khả năng bị đột quỵ não. Bởi ở người cao tuổi mọi chức năng sinh lý đã thuyên giảm, đặc biệt người cao tuổi còn có nguy cơ cao mắc một số bệnh mạn tính về tim mạch, tiểu đường, béo phì, bệnh rối loạn chuyển hóa – là những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ não.
• Giới tính: Đột quỵ thường gặp ở nam hơn nữ. Hầu như cứ 1 trên 4 người nam giới và 1 trong 5 người phụ nữ bị đột quỵ khi họ sống đến 85 tuổi.
• Tiền căn gia đình: Những người có người thân bị đột quỵ thì sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh này.
• Tiền sử bị cơn thoáng thiếu máu não: Nguy cơ bị đột quỵ sau khi bị cơn thoáng thiếu máu não sẽ cao hơn 10 lần so với người chưa từng bị cơn thoáng thiếu máu não. Theo thông tin từ Hiệp hội Đột quỵ Mỹ, cơn thiếu máu não thoáng qua là dấu hiệu cảnh báo quan trọng của đột quỵ não. Khoảng 40% người từng thiếu máu não thoáng qua sẽ gặp phải một cơn đột quỵ. Phó giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Thi Hùng, Phó chủ tịch Hội thần kinh học TP HCM cho biết: “Thiếu máu não thoáng qua được xem là cơn tai biến mạch máu não hồi phục nhanh, thời gian hồi phục từ vài phút đến vài giờ, tối đa là một ngày và không để lại dấu hiệu yếu liệt”.  Thiếu máu não thoáng qua xuất hiện khá phổ biến , nhưng không phải ai cũng ý thức được tầm nghiêm trọng của tình trạng này. Nhiều người thiếu máu não thoáng qua, sau một hai lần không thấy có hậu quả nghiêm trọng thì dễ đâm ra coi thường, không chịu theo dõi, tầm soát các yếu tố nguy cơ. Đến khi bị tai biến mạch máu não thật sự thì đã trễ.
• Tăng huyết áp: Là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của đột quỵ não. Tăng huyết áp làm tăng áp lực thường xuyên của dòng máu lên trên thành mạch, cộng thêm tình trạng rối loạn mỡ máu, thừa cholesterol thường gặp ở những người cao huyết áp làm cho thành mạch bị dày lên, lâu dần làm bít tắc các mạch máu não gây ngừng trệ việc cung cấp máu lên não. Bệnh nhân thường không có triệu chứng và không có dấu hiệu báo trước, do đó mọi người trưởng thành, đặc biệt là những người trên 35 tuổi nên kiểm tra huyết áp thường xuyên.
• Hút thuốc lá: Làm tăng gấp đôi nguy cơ đột quỵ. Thuốc lá là nguyên nhân gián tiếp gây đột quỵ bởi khói thuốc làm tăng huyết áp dao động. Trong khi tăng huyết áp có thể dẫn đến đột quỵ. Vì thế nếu bạn đang hút thuốc cần phải ngưng ngay. Bạn cần thảo luận với bác sĩ – họ có thể giúp bạn cai thuốc.
• Tăng cholesterol máu: Mức cholesterol toàn phần trong máu ≥240 mg/dL sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ.
• Bệnh tim mạch: Những người bị rung nhĩ, bệnh động mạch vành hoặc suy tim có nguy cơ đột quỵ cao.
• Đái tháo đường: Đây là một bệnh có tính chất hệ thống ảnh hưởng đến tất cả các mạch máu trong cơ thể trong đó có mạch máu não.
• Uống rượu quá mức: Uống rượu nhiều một cách thường xuyên sẽ làm tăng huyết áp và uống rượu quá mức có thể khiến cho mạch máu trong não bị vỡ.

Tóm lại, đột quỵ là tình trạng tổn thương tế bào não do tắc nghẽn mạch máu não hoặc do xuất huyết não. Có nhiều yếu tố nguy cơ có thể đưa đến đột quỵ trong đó có những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được. Việc thay đổi lối sống và điều chỉnh các yếu tố nguy cơ là rất cần thiết để có thể phòng tránh đột quỵ não xảy ra.